Afstudeeronderzoek naar risicoperceptie onder vertalers en tolken.
In samenwerking met Translators Unite heeft Roan onderzoek gedaan in hoeverre Nederlandse tolken en vertalers zich bewust zijn van ondernemersgerelateerde risico’s die men loopt bij de uitoefening van hun vak.
Het onderzoek is een praktische verdieping naar aanleiding van een eerdere scriptie geschreven door Mr. Marco Anink (De civiele aansprakelijkheid van een vertaler).
Reden van dit onderzoek is dat, helaas ook in Nederland, een juridische verharding is te constateren. Doel van het onderzoek was om doormiddel van diepte interviews te onderzoeken in hoeverre vertalers en tolken zich bewust zijn van mogelijke juridische risico’s en hoe men hier in de praktijk mee omgaat.
Wat heeft dit onderzoek opgeleverd?
Naast leuke gesprekken met verschillende vertalers en tolken zijn er een aantal belangrijke aandachtspunten geconstateerd.
- Allereerst blijkt dat tolken en vertalers echte professionals zijn in de uitvoer van hun werkzaamheden, maar dat de grote meerderheid (nog) niet heeft nagedacht over de risico’s die men loopt tijdens de uitvoer van die werkzaamheden. Dit begint al bij kleine dingen, zoals afspraken bevestigen per mail en het hanteren van leveringsvoorwaarden.
- Een opvallende bevinding die vooral van invloed is op hoe men omgaat met de risico’s en de tarievenkwestie die speelt in de markt is het verschil tussen ‘’soorten’’ vertalers en tolken. Naar aanleiding van het onderzoek kunnen we grofweg drie categorieën onderscheiden:
- Categorie I ‘De hobbyist’: mensen die het vertaalwerk zien als hobby en/of leuke bijverdienste en die naast hun reguliere baan in de avonduren nog wat vertalen of tolkopdrachten verrichten. Meestal werkt deze categorie ook voor een lager tarief, omdat dit niet hun hoofdinkomen is en ze het gewoon leuk vinden om te doen.
- Categorie II ‘De professional’, dit zijn vertalers en/of tolken die als zzp’er actief zijn. Sterke focus op het uitvoeren van tolk- of vertaalwerkzaamheden en het verkrijgen van inhoudelijk kennis. Vaak onvoldoende kennis van ondernemergerelateerde onderwerpen. Hierbij moet gedacht worden aan bijvoorbeeld de risico inschatting van vertaalopdrachten, het goed omgaan met leveringsvoorwaarden en de aanpassing aan technologische veranderingen en tarieven in de markt.
- Categorie III ‘De ondernemende professional´, dit zijn tolken en vertalers die naast een sterke focus hebben op het uitvoeren van de tolk/ en vertaalwerkzaamheden ook als professioneel ondernemer bezig zijn.
Het gehouden onderzoek heeft daarmee bijgedragen aan de conclusie dat risicoperceptie in het grootste deel van onze branche laag is. Als men dit vergelijkt met bijvoorbeeld de bouw waar bijna iedere zzp’ers zich heel erg bewust zijn van de risico’s die ze lopen. Dit komt mede doordat zij dagelijks de verschillende risico’s zien en ze vanuit hoofdaannemers op worden geattendeerd/ verplicht zich adequaat te verzekeren tegen dergelijke risico’s. Daarnaast komen ongelukken in deze branche veel vaker voor en worden ze breed uitgemeten in de landelijke media dan aansprakelijkheden in onze branche. De ervaring leert echter dat als er fouten worden gemaakt de schade bedragen vaak relatief hoog zijn.
De vertaalbranche moet zich gezien de maatschappelijke ontwikkelingen verder professionaliseren. Beter begrip van de juridische posities die wij als ZZP vertaler / tolk innemen is daarin een van de gebieden.
Enkele quotes van geïnterviewden:
Vertaler C. gaf op de vraag hoe zij omgaat met de verschillende afspraken die zij maakt het volgende antwoord:
“Naar mijn eigen klanten toe, nu ik daar bij stilsta heb ik dat waarschijnlijk bij mijn grootste klant notabene telefonisch gedaan en niet eens bevestigd nu je het zegt. Ik bevestig dat niet, dat bespreek ik telefonisch en vervolgens krijg ik de opdracht, die vertaal ik en dan maak ik een factuur. Dan betalen ze die netjes en daarmee ligt het dan natuurlijk toch vast?”
Verder wordt er toch wel lichtzinnig gedacht over de risico’s die vertalers en tolken lopen. Niet alleen voor opdrachten die lopen via een vertaalbureau, maar juist ook de opdrachten die rechtstreeks aangenomen worden. Vertaler/tolk A. zei hierover het volgende:
‘’Stel dat je een vertaling heel fout maakt en daardoor lijdt iemand schade dan kan je daar wel voor aansprakelijk gesteld worden, maar ik ben te optimistisch daarvoor denk ik.’’
Geld en concurrentie spelen een zeer belangrijke rol, tijdens het onderzoek waren dit de meest besproken onderwerpen. Vertaler E. kon dit mooi verwoorden in de volgende quote: ·
‘’Tarieven zijn in principe een hot item in de vertalers wereld. Er wordt heel veel over gepraat er zijn ook heel veel verschillende tarieven. Je hebt mensen die echt voor 5 cent per woord werken, je hebt mensen die voor 20 cent per woord werken, dat is echt ongelooflijk.’’
Naast directe concurrentie van andere vertalers en/of tolken zijn er ook vertalers die moeite hebben zich aan te passen aan de veranderende technieken en het daarbij aangepaste verdienmodel. Vertaler G. gaf het volgende aan:
‘’Er wordt maar één keer betaald voor een woord wat je vertaald hebt ook al komt het tien keer voor er wordt maar één keer uitbetaald.’’