Risico’s vertalers & tolken

Uit onderzoek onder vertalers en tolken blijkt dat aansprakelijkheid en de werking van leveringsvoorwaarden als ingewikkeld en onduidelijk worden ervaren. Aan de hand van veelvoorkomende stellingen willen wij hierover meer duidelijkheid scheppen. Deze stellingen worden beantwoord door aansprakelijkheid- en verzekeringsexperts.

De afgelopen jaren is er een toenemend claimgedrag en juridische verharding in Nederland. Dit blijkt ook uit het aantal schades en uitgekeerde schadebedragen door Nederlandse verzekeraars. We moeten hierbij wel reëel zijn. De frequentie van schades onder vertalers en tolken is niet zo hoog als in andere branches. De omvang van een eventuele schade is echter vaak wel substantieel (> € 100.000,-). Zie hiervoor de schadevoorbeelden.

Gezien het toenemende claimgedrag in de Nederlandse maatschappij en de relatief hoge schadebedragen is het als vertaler en tolk belangrijk een bewuste afweging te maken. Wil (en/of kan) je het (financiële) aansprakelijkheidsrisico zelf dragen of wil je je hiervoor indekken door middel van het afsluiten van een beroeps- en bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering.

Het overgrote deel van de Nederlandse vertalers en tolken verricht zijn werkzaamheden vanuit een eenmanszaak. Een van de kenmerken van de eenmanszaak is dat deze geen afgescheiden ondernemingsvermogen heeft. Hierdoor is het privévermogen bij een eventuele aansprakelijkheid direct aan te spreken. In bepaalde gevallen kan ook het vermogen van uw echtgenoot worden betrokken bij een aansprakelijkheid.

Een ‘bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering’ lijkt de volledige lading te dekken voor het aansprakelijkheidsrisico van een vertaler en tolk. Dat klopt echter niet. Een standaardversie van deze verzekering dekt alleen de materiële- en letselschade die de vertaler of tolk aan anderen toebrengt. Denk hierbij aan het kapotgaan van iets of het pijn lijden van iemand.

Juist een vertaler of tolk loopt op dit terrein een kleiner risico dan andere beroepsgroepen. Met name als vertaler werkt men veelal vanuit huis en lopen daardoor weinig kans dat ze een ander letsel toebrengen of schade berokkenen. Daarom is de premie van een dergelijke verzekering voor een vertaler / tolk laag.

Bij beroepen waar vooral advies wordt gegeven en kennis wordt ‘verkocht’, is het risico op zuivere vermogensschade juist het grootst. Men spreekt van ‘zuivere vermogensschade’ als er niets materieels stuk is en er ook geen letsel is toegebracht, maar er toch schade is (immateriële schade). Denk hierbij bijvoorbeeld aan het onjuist interpreteren van een passage in een juridisch document, waardoor een erfenis in het buitenland op een verkeerde manier wordt afgehandeld. Of een afnemer van een opdrachtgever die op basis van een foutieve vertaling een transactie aangaat en hierdoor verlies oploopt.

Deze zogenoemde ‘zuivere vermogensschade’ wordt niet gedekt op een standaard bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering maar alleen op een beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Omdat een vertaler en tolk het meeste risico lopen op immateriële schade is het juist voor deze beroepsgroep belangrijk een goede en adequate beroepsaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. De beste oplossing om bovengenoemde risico’s te dekken, is door een gecombineerde beroeps- en bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Uiteraard met een adequaat verzekerd bedrag en een zekere vrijheid in de hantering van de leveringsvoorwaarden.

‘Ik heb al een rechtsbijstandsverzekering, dan is een aansprakelijkheidsverzekering toch niet nodig?’
‘Mijn algemene voorwaarden bieden voldoende bescherming’
‘Wat zijn de gevolgen van het terzijde schuiven van mijn eigen leveringsvoorwaarden?’
‘Wat zijn onredelijk bezwarende algemene voorwaarden?’
‘Het vertaalbureau is aansprakelijk en niet ik!’
‘Als vertaalbureau kan ik de claim toch neerleggen bij de vertaler’
Schadevoorbeelden

Dit is een veel voorkomende misvatting. Beide verzekeringen hebben inderdaad een bepaalde overlap, maar richten zich op twee verschillende aspecten.

Met een rechtsbijstandsverzekering worden de juridische kosten bij een eventueel geschil dat u heeft gedekt. U kunt een rechtsbijstandsverzekering zowel actief als ook passief inzetten. Actief is dat u een beroep kunt doen op de rechtsbijstand als u een geschil heeft met bijvoorbeeld een leverancier of derde. Maar u kunt ook een beroep doen op de rechtsbijstandsverzekering als een andere partij u betrekt in een juridisch geschil.

Een aansprakelijkheidsverzekering heeft als doel uw financiële positie te beschermen in het geval u juridisch aansprakelijk wordt gesteld. Een aansprakelijkheidsverzekering is eigenlijk op te knippen in twee delen. Allereerst een rechtsbijstandscomponent waarbij de verzekeraar het juridische traject bij een aansprakelijkheid van u overneemt. Mocht het tot een vonnis komen waarbij u de eventuele schade moet vergoeden, dan keert de verzekeraar een bedrag uit aan de tegenpartij ter voldoening van de schade (uiteraard tot aan het verzekerd bedrag).

Algemene leveringsvoorwaarden hebben als doel de algemene aansprakelijkheid te beperken en zodoende het financiële risico van de vertaler of tolk te beperken bij een mogelijke aansprakelijkheidstelling. Het is absoluut raadzaam om algemene leveringsvoorwaarden te hanteren. Dit wil echter niet zeggen dat uw algemene voorwaarden in de praktijk te allen tijde de verwachte beschermende werking bieden. Sterker nog: in de vertaal- en tolkpraktijk worden de algemene voorwaarden door vertaalbureaus in veel gevallen terzijde geschoven en zijn dus niet van toepassing.

Om (commerciële) redenen kunt u als vertaler of tolk bij het aangaan van een opdracht kiezen de eigen leveringsvoorwaarden (gedeeltelijk) ter zijde te schuiven en de algemene voorwaarden van de opdrachtgever van toepassing te laten zijn. In de praktijk gebeurt dat al vaak automatisch door de samenwerking met een vertaalbureau.

Het terzijde schuiven van de eigen leveringsvoorwaarden heeft tot gevolg dat u een extra risico op zich neemt. Bij aansprakelijkheid door uw opdrachtgever zijn vaak zijn leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze voorwaarden zijn in het voordeel van de opdrachtgever opgesteld, waardoor u als opdrachtnemer een vergroot (financieel) risico loopt.

Wordt u aansprakelijk gesteld door uw opdrachtgever en heeft u geen adequate beroeps- en bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering afgesloten, dan komen alle kosten van de schade voor uw rekening. Daar zit u natuurlijk niet op te wachten. Doordat veel vertalers en tolken hun werkzaamheden verrichten vanuit een eenmanszaak, betekent dit dat de financiële schade geheel uit privémiddelen betaald zal moeten worden.

Een veel voorkomend voorbeeld van algemene voorwaarden die door de rechter als onredelijk bezwarend worden aangemerkt is: in uw algemene voorwaarden beperkt u de (financiële) aansprakelijkheid tot het factuurbedrag van de opdracht. Wordt u aansprakelijk gesteld door uw opdrachtgever en bepaalt de rechter dat de door u gehanteerde leveringsvoorwaarden onredelijk uitwerken voor de opdrachtgever, dan worden uw voorwaarden (gedeeltelijk) terzijde geschoven. Ondanks het hanteren van leveringsvoorwaarden bent u alsnog voor de directe en eventuele gevolgschade aansprakelijk. Het hanteren van leveringsvoorwaarden biedt in dergelijke gevallen dus geen afdoende garantie om de gevolgen van een aansprakelijkheidstelling te beperken.

Zoals aangegeven in de stelling ‘Mijn algemene leveringsvoorwaarden bieden voldoende bescherming’ kan een opdrachtgever zijn eigen juridische positie in een overeenkomst beschermen. Daardoor wordt de aansprakelijkheid vaak (gedeeltelijk) neergelegd bij de ingehuurde vertaler of tolk. In een groot deel van de gevallen is de schadeclaim dus niet door te leggen naar de opdrachtgever op basis van de afspraken tussen opdrachtgever /vertaalbureau en vertaler of tolk. Daarnaast verplicht het vertaalbureau de vertaler of tolk vaak tot het afsluiten van een adequate verzekering. Gezien de risico’s van een vertaler of tolk, voldoet alleen een beroeps- en bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering aan te term ‘adequaat’.

Voorbeeld van een passage uit de overeenkomst van opdracht van een Nederlands vertaalbureau:

Opdrachtnemer is verantwoordelijk en aansprakelijk voor alle schade ontstaan door het niet nakomen van zijn of haar verplichtingen en/of geleverde wanprestatie. Opdrachtnemer verplicht zich afdoende te verzekeren tegen iedere vorm van aansprakelijkheid.

Het vertaalbureau of de opdrachtgever zal doorgaans de schadeclaim proberen neer te leggen bij de ingehuurde vertaler. Dat wil echter niet zeggen dat de opdrachtgever of het vertaalbureau  daadwerkelijk schadeloos kan worden gesteld.

Wanneer de ingehuurde vertaler of tolk onvoldoende voorzieningen heeft getroffen om een dergelijke claim op te vangen en/of niet adequaat is verzekerd, blijft het lastig om op deze manier een schadevergoeding te verkrijgen indien het persoonlijke vermogen van de vertaler of tolk onvoldoende is. Dit kan een ongewenst verwoestend effect hebben op de vermogenspositie van de vertaler of tolk.

De hieronder genoemde schadevoorbeelden zijn werkelijk voorgevallen casussen. In alle gevallen is de vertaler of tolk aansprakelijk gesteld voor ‘zuivere vermogensschade’. Schade zonder dat er sprake is van materiële- of letselschade.

Onroerendgoedtransactie

Een onroerend goed eigenaar wil één van zijn gebouwen verkopen en huurt een vertaler in om diverse relevante documenten te vertalen naar het Duits, aangezien de koper de Nederlandse taal niet beheerst. De vertaler vergeet echter in de vertaling mee te nemen dat een gedeelte van het gebouw voor de komende tien jaar is verhuurd aan een detailhandelaar. Het onroerend goed wordt verkocht, maar de koper kan het gebouw niet volledig gebruiken waarvoor het in eerste instantie bedoeld was en stelt daarom de verkoper aansprakelijk voor verlies van inkomsten. De verkoper stelt vervolgens de vertaler aansprakelijk vanwege het onjuist vertalen van de documenten. De zaak wordt uiteindelijk afgewikkeld voor een bedrag van € 125.000,-.

Ondertiteling Nederlandse film

Een vertaler wordt door een Nederlandse filmproductiemaatschappij ingeschakeld om de ondertiteling van één van zijn producties te verzorgen in diverse talen. De ondertiteling blijkt echter grote fouten te bevatten, waardoor de filmproductiemaatschappij de diverse kopieën moet terughalen bij de buitenlandse bioscopen. De vertraging die de bioscopen hierdoor oplopen, leidt bij zowel de bioscoopexploitanten als de filmproducenten tot verlies van inkomsten. De partijen komen een schadevergoeding overeen van ruim € 83.000,-. De rechtsbijstandskosten van het vertaalbureau waren inmiddels al opgelopen tot meer dan € 45.000,-.

Onjuiste weergave vorderingen

Een vertaler wordt ingeschakeld door een detacheringsbedrijf, dat zijn bedrijf wil verkopen. De vertaler geeft echter de uitstaande vorderingen onjuist weer, met als consequentie dat het bedrijf overgewaardeerd wordt. De kopende partij stelt de verkopende partij aansprakelijk voor het teveel betaalde. De verkopende partij stelt vervolgens de vertaler aansprakelijk. De zaak wordt geschikt voor een bedrag van € 35.000,-. De kosten van verweer bedragen € 9.000,-.

Miscommunicatie door tolk

Een tolk wordt ingeschakeld tijdens een bespreking tussen een Nederlandse meubelproducent en een Japanse leverancier van meubelonderdelen. Tijdens de bespreking vindt er miscommunicatie plaats tussen de partijen over de tijdslijn waarbinnen de producent de onderdelen nodig heeft van de Japanse leverancier. Dit leidt uiteindelijk tot vertraging in de productie, waardoor de Nederlandse producent aanzienlijke omzet misloopt. De Nederlandse producent eist van de tolk een compensatie vanwege gemiste omzetopbrengsten voor een bedrag van € 200.000,-. De zaak wordt afgewikkeld voor een bedrag van € 112.500,-.

Het zou een bewuste afweging van de professionele vertaler en tolk moeten zijn of je het aansprakelijkheidsrisico zelf wil dragen of dat je bereid bent de kosten van een claim voor eigen rekening te nemen.  Door de op maat gemaakte oplossing en zeer scherpe premie wordt de drempel om dit risico af te dekken wellicht een stuk lager.

Klikt u hier voor meer informatie over de op maat gemaakte Translators Unite verzekeringsoplossing.